Aantekeningen uit het ondergrondse is een voorloper van monumentale werken als Misdaad en straf en De gebroeders Karamazov en vormde een keerpunt in Dostojevski’s schrijverschap naar de meer politieke kant. In deze novelle volgen we de naamloze verteller van het verhaal, die gedesillusioneerd door de onderdrukking en corruptie van de maatschappij waarin hij leeft zich uit die maatschappij terugtrekt in het ondergrondse. Vereenzaamd broedt hij op dwarse ideeën – vóór de vrije wil, tegen het rationalisme. Toon en terrein zijn typisch dostojevskiaans: de lezer raakt verzeild in een koortsdroom, in een psychologische crisis waaruit geen ontsnappen mogelijk lijkt.
