De hogere burgerschool geldt als een van de beste scholen die Nederland ooit gekend heeft. De school was een typisch product van het optimistische vooruitgangsgeloof van de jaren 1860, ontworpen door de grote staatsman Thorbecke en in de praktijk vormgegeven door enthousiaste liberale doeners. Maar in de vroegste jaren was de nieuwe school in veel plaatsen eigenlijk een mislukt project. De aanmeldingen vielen tegen, de examenresultaten waren maar matig, veel leerlingen maakten de school helemaal niet af en de schoolbesturen hadden vaak grote moeite om goede leraren te vinden.
Niettemin bleef de hbs overal in het land overeind. Het mag gerust een wonder heten dat de school niet al na korte tijd vanwege te hoge kosten en gebrek aan succes werd opgeheven.
Jan Blokker onderzoekt het enthousiaste begin van de hbs in twaalf kleinere gemeenten in de buitengewesten van Nederland.